ਸੁਸ਼ਮ ਬੇਦੀ

सुषम बेदी

जन्म : पंजाब के फीरोजपुर नामक शहर में।
शिक्षा : एम. ए. हिंदी (दिल्ली विश्वविद्यालय) 1966 में। तथा पी-एच. डी. पंजाब विश्वविद्यालय से 1979 में। शोध कार्य का विषय- 'हिंदी नाट्य प्रयोग के संदर्भ में'। हिंदी, उर्दू, संस्कृत, पंजाबी, अंग्रेज़ी और फ्रेंच भाषाओं का ज्ञान।

कार्यक्षेत्र : हिंदी के समकालीन कथा और उपन्यास साहित्य में सुषम बेदी एक जाना माना नाम हैं। उनकी पहली कहानी 1978 में प्रसिद्ध साहित्यिक पत्रिका 'कहानी' में प्रकाशित हुई और 1984 से वे नियमित रूप से प्रकाशित होती रही हैं। उनकी रचनाओं में भारतीय और पश्चिमी सांस्कृति के बीच झूलते प्रवासी भारतीयों के मानसिक आंदोलन का सुंदर चित्रण हुआ है।

रंगमंच, आकाशवाणी और दूरदर्शन की अभिनेत्री सुषम बेदी 1979 में संयुक्त राष्ट्र अमरीका में जा बसीं और 1985 से न्यू यार्क की कोलंबिया यूनिवर्सिटी में हिंदी भाषा व साहित्य के अध्यापन से संबद्ध रहीं। संप्रति वे कोलंबिया विश्वविद्यालय में हिंदी उर्दू भाषा कार्यक्रम की निर्देशिका हैं तथा कंप्यूटर द्वारा भाषा शिक्षण के क्षेत्र में काम कर रही हैं। उनकी अनेक रचनाओं का अंग्रेज़ी तथा उर्दू में अनुवाद हुआ है। उन्होंने भाषा शिक्षा के क्षेत्र में भी अनेक पुस्तकों की रचना की है।

प्रमुख कृतियाँ :

उपन्यास : हवन, लौटना, नव भूम की रसकथा, गाथा अमरबेल की, कतरा दर कतरा तथा इतर।
कहानी संग्रह : चिड़िया और चील।
शोधग्रंथ : हिंदी नाटय प्रयोग के संदर्भ में।

संपर्क : sb12@columbia.edu
**************************************************************
ਸੁਸ਼ਮ ਬੇਦੀ :
ਜਨਮ : ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਨਾਮੀ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ।

ਸਿੱਖਿਆ : ਐਮ.ਏ. ਹਿੰਦੀ (ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀ) 1966 ਵਿਚ। ਤੇ ਪੀ.ਐੱਚ.ਡੀ. ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀ ਤੋਂ 1979 ਵਿਚ। ਵਿਸ਼ਾ ਸ਼ੋਧ ਕਾਰਜ---'ਹਿੰਦੀ ਨਾਟਕ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੇ ਸੰਦਰਭ ਮੇਂ।

ਕਾਰਜ ਖੇਤਰ : ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਸਮਕਾਲੀ ਕਥਾ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਨਾਵਲ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਸੁਸ਼ਮ ਬੇਦੀ ਇਕ ਜਾਣਿਆਂ-ਮਾਣਿਆਂ ਨਾਂਅ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਹਾਣੀ 1978 ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਾਹਿਤਕ ਰਸਾਲੇ 'ਕਹਾਣੀ' ਵਿਚ ਛਪੀ ਤੇ 1984 ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਲਗਾਤਾਰ ਭਾਰਤੀ ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪਰਚਿਆਂ ਵਿਚ ਛਪ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ 'ਚ ਭਾਰਤੀ ਤੇ ਪੱਛਮੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਝੂਲਦੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੇ ਮਾਨਸਿਕ ਦਵੰਧ ਦਾ ਸੁੰਦਰ ਉਲੀਕਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਰੰਗਮੰਚ, ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਤੇ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਸੁਸ਼ਮ ਬੇਦੀ 1979 ਵਿਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਜਾ ਵੱਸੀ ਤੇ 1985 ਤੋਂ ਨਿਊਯਾਰਕ ਦੀ ਜੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀ ਵਿਚ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਹ ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਟੀ ਵਿਚ ਹਿੰਦੀ ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ ਕਾਰਜ ਵਿਭਾਗ ਵਿਚ ਡਾਇਰੈਕਟ ਨੇ ਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਰਾਹੀਂ ਭਾਸ਼ਾਂ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਨੇ। ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਉਰਦੂ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਭਾਸ਼ਾ ਸਿੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵੀ ਅਨੇਕਾਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਰਚੀਆਂ ਹਨ।

ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਿਰਤਾਂ : ਨਾਵਲ : ਹਵਨ, ਲੌਟਨਾ, ਨਵ-ਭੂਮ ਕੀ ਰਸਕਥਾ, ਗਾਥਾ ਅਮਰਬੇਲ ਕੀ, ਕਤਰਾ ਦਰ ਕਤਰਾ ਤੇ ਇਤਰ।

ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ : ਚਿੜੀਆ ਔਰ ਚੀਲ।

ਸ਼ੋਧਗ੍ਰੰਥ : ਹਿੰਦੀ ਨਾਟਯ ਪ੍ਰਯੋਗ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਮੇਂ।

ਈ. ਮੇਲ :
sb12@columbia.edu
------------------------------------------------------------------------------